Back 2 School rit 2023

27 augustus 2023, de Zuid-Hollandse deltawerken

De all-road commissie had op 27 augustus 2023 een parkoers uitgezet onder de rook van Rotterdam, over Voorne Putten en eindigend in Vlaardingen- Maassluis- Hoek van Holland. De scholen waren in deze regio al begonnen, maar voor district Zuid was het laatste weekend van de vakantie en District Noord had nog een weekje respijt voordat de kinderen weer naar school moeten. Het thema van deze all-road rit was dus ook Back to School en wat is er mooier om dan ook gelijk een lesje geschiedenis te mogen geven.

De all-road tocht leidde deze keer  langs drie Zuid-Hollandse waterkeringen. De Haringvlietdam, de Hartelkering  en de Maeslantkering. Deze waterkeringen zijn onderdeel van de Deltawerken. De Deltawerken zijn Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater vanuit zee. Deze waterkeringen bestaan uit 5 stormvloedkeringen, 2 sluizen en 6 dammen.

Rijkswaterstaat bouwde de Deltawerken als antwoord op de watersnoodramp van 1953.

Een, voor die tijd, gedurfd bouwprogramma onder leiding van Johan van Veen, geestelijk vader van het Deltaplan en ingenieur bij Rijkswaterstaat. Zo was het verkorten van de kustlijn door het afsluiten van een aantal zeearmen (Oosterschede, Grevelingenmeer en het Haringvliet) met vaste dammen en beweegbare stormvloedkeringen nog nooit eerder vertoond. En ook de bouw van zulke grote en complexe keringen was uniek.

Binnen een jaar na de ramp ging in 1954 in Zuid-Holland al de eerste schop de grond in voor de bouw van de stormvloedkering in de Hollandsche IJssel. 43 jaar en 12 waterverdedigingswerken verder voltooide Rijkswaterstaat in 1997 de laatste grote projecten met de Maeslantkering en de Hartelkering.

De Deltawerken beschermen Nederland niet alleen tegen hoogwater uit zee, ze dragen ook bij aan een betere waterhuishouding en zoetwatervoorziening. Daarnaast verbeteren ze de bereikbaarheid van Zeeland en zijn er nieuwe natuur- en recreatiegebieden aangelegd. Ook hebben de Deltawerken Nederland internationaal op de kaart gezet als toonaangevend waterbouwer.

De rit van 27 augustus startte bij een leuke uitspanning aan het Oostvoornse meer, Brunotti Beachclub. Helaas was het weer niet echt strandwaardig, maar het uitzicht was mooi en er was veel bewondering voor de jonge surfertjes, die ondanks het onweer in de verte toch het meer op durfde te gaan. Vanuit Het Oostvoornse meer vervolgde de weg door de duinen, langs smalle weggetjes naar de Haringvlietdam, de eerste van de drie Deltawerken die te bezichtigen waren vandaag.

De Haringvlietdam, met daarin de Haringvlietsluizen, beschermt tegen hoogwater van de zee. De sluizen voeren een groot deel van het toegestroomde Rijn- en Maaswater af naar Noordzee. De waterkering is gebouwd tussen 1956 en 1970 en verbindt Goeree-Overflakkee met Voorne-Putten. Het dichten van het 4,5 km lange gat tussen Goeree-Overflakkee en Voorne-Putten was een complexe operatie die 14 jaar duurde. Doordat schepen tijdens de bouw moesten blijven passeren, was het onmogelijk om de opening in 1 keer af te sluiten. Daarom bouwden we eerst een werkeiland en een werkhaven.

Toen de sluizen bijna gebruiksklaar waren, werd er vanaf vanaf het werkeiland een metershoge kabelbaan naar Voorne-Putten gespannen. De hieraan hangende gondels lieten 93.000 enorme blokken beton in het water vallen. In 2017 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dit inventieve Deltawerk benoemd tot Rijksmonument.

Vanaf 2018 functioneren de Haringvlietsluizen als stormvloedkering. Bij vloed gaan de sluizen op een ‘kier’ om het ecologisch functioneren van het Haringvliet, met name de vismigratie, te kunnen verbeteren. Door de kier ontstaat er namelijk een meer natuurlijke overgang tussen zoet en zout water.

Na de Haringvlietdam ging de weg via de Voorne-Puttense polder naar de Hartelkering, via twee leuke sluisjes kon je ook de Hartelkering van dichtbij bekijken. De Hartelkering is gelijktijdig met de Maeslantkering aangelegd omdat als de Maeslantkering moet sluiten, er een extra stormvloedkering noodzakelijk is. Zonder de Hartelkering zou er te veel water via het Europoortgebied landinwaarts stromen, waardoor Zuid-Holland niet meer veilig is.

De Hartelkering is in het verlengde van de Hartelbrug gebouwd. Voordat het stormseizoen begint vindt er (meestal derde week van september) een functioneringssluiting plaats van de Hartelkering en de Maeslantkering. Dat is een proefsluiting om de keringen en het operationeel team te testen zodat we zeker weten dat we goed voorbereid het stormseizoen in gaan.

Na de Hartelkering vervolgde de weg via de Europoort, via de Benelux tunnel en Vlaardingen naar Maassluis. Ook dit industriegebied onder de rook van Rotterdam was indrukwekkend om te zien. Eindpunt van de rit was de Maeslantkering

de Maeslantkering ligt in de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland en werd gebouwd tussen 1991 en 1997. Het bouwwerk is volledig automatisch gestuurd en vormt samen met de Hartelkering en de dijkverbreding Rozenburg de Europoortkering. De Maeslantkering is een voorliggende kering, wat betekent dat hij de eerste klappen opvangt bij hoogwater vanuit zee. Hiermee beschermt de stormvloedkering de inwoners van Zuid-Holland. Geen enkele waterkering ter wereld heeft grotere beweegbare onderdelen dan de Maeslantkering. Dit Deltawerk kan een vloedgolf van 5 m boven NAP aan. Heel bijzonder om al die nietige landrovers te zien staan bij de enorme kering.

Na de rit was er ook nog de mogelijkheid om de kering vanuit de hoogte te bekijken en daarnaast kon je meer over de Deltawerken te weten te komen in het Keringshuis.

Voor dit verslag van deze rit is de website van Rijkswaterstaat over de Deltaweken geraadpleegd. Voor meer informatie verwijzen we je naar De Deltawerken | Rijkswaterstaat

Tekst: Lex van der Vlugt
Foto’s: Floor ten Brink